نحوه‌ی استفاده از ژل ضد عفونی کننده‌ دست و مزایای آن

شیوع بیماری همه‌گیرکرونا باعث توجه بیش از پیش به مسائل بهداشت فردی و جمعی شده است. یکی از توصیه‌های اکید کارشناسان برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک، شست‌و‌شوی مداوم دست‌ها با آب و صابون است. مصرف ژل ضدعفونی کننده ی دست با خاصیت میکروب‌زدایی خود، مکمل و در بعضی مواقع جایگزین شست‌‌و‌شوی دست با آب و صابون است. مواد ضدعفونی کننده‌ی دست با تخریب دیواره‌ی سلولی میکروب‌ها و یا ایجاد تداخل در متابولیسم آن‌ها مانع اثرگذاری‌شان می‌شوند.

برای آشنایی با انواع مواد ضدعفونی کننده‌ی دست، میزان کارایی آن‌ها و طریقه‌ی مصرفشان این مقاله داروپلاس را دنبال کنید.

بهترین ضدعفونی کننده دست کدام است؟

مواد ضدعفونی کننده‌ی دست که از آن‌ها برای از بین بردن عوامل بیماری‌زا استفاده می‌شود، در سه شکل محلول، ژل و کف در بازار موجود هستند. این مواد که عمدتاً مبتنی بر الکل هستند، در برابر طیف گسترده‌ای از میکروارگانیسم‌ها موثر هستند. ممکن است برای جلوگیری از خشک شدن پوست ترکیباتی مانند گلیسرول نیز به آن‌ها اضافه شود. برخی از مواد ضدعفونی کننده حاوی رایحه نیز هستند.

نسخه‌های غیرالکلی مواد ضدعفونی کننده معمولاً حاوی کلرید بنزالکونیوم یا تریکلوزان هستند. اما این مواد نسبت به آن‌هایی که مبتنی بر الکل هستند، تأثیر کمتری دارند. برخی از محصولات ضدعفونی کننده تجاری و همچنین مواد ضدعفونی کننده‌ای که با دستورالمعل‌های خانگی تهیه شده‌اند، فاقد غلظت کافی برای از بین بردن میکروب‌ها هستند که توصیه می‌شود از مصرف آن‌ها خودداری گردد.

بهترین مواد ضد عفونی کننده

تعیین کننده‌ترین عامل در انتخاب مواد ضدعفونی کننده میزان الکل موجود در آن‌هاست. بهترین مواد ضدعفونی  کننده حاوی 60 تا 90 درصد الکل می‌باشند که برخی از مواد ضدعفونی کننده موجود در بازار از کیفیت و ایمنی مناسبی برای استفاده برخوردارند.

مقایسه محلول و ژل ضد عفونی کننده

محلول‌ها و ژل‌ها دو شکل اصلی مواد ضدعفونی کننده‌ای هستند که در دسترس ما قرار دارند. از نظر علمی اگر از این ضدعفونی  کننده‌ها به شیوه‌ی مناسب استفاده شود هر دو به یک اندازه موثر هستند و از نظر میزان کارایی تفاوتی با هم ندارند. انتخاب ضدعفونی کننده‌ها به شکل محلول یا ژل به اولویت‌های دیگری بستگی دارد.

شیوه‌ی مناسب استفاده از هر دو نوع ماده‌ی ضدعفونی کننده پوشاندن کامل دست‌ها با آن‌ها و ماساژ دست برای چند ثانیه است. باید به نواحی مانند بین انگشتان و زیر ناخن‌ها نیز توجه داشت.

ژل ضدعفونی کننده‌ی دست نوعی ماده‌ی ضدعفونی کننده است که دارای قوام غلیظ‌تر و تقریباً ژله مانند است، از این رو ژل نامیده می‌شود. مایع ضدعفونی کننده‌ی دست رقیق‌تر و به آب نزدیک‌تر است. بسته به مواد افزودنی‌، هر دو ضدعفونی کننده می‌توانند شفاف یا رنگی باشند. از هر دو نوع ضدعفونی کننده می‌توان در مکان‌های پرتردد نیز استفاده کرد.

تفاوت و مزایای استفاده از هر کدام:

محلول ضدعفونی  کننده: محلول ضدعفونی کننده به علت مایع بودن آزادانه در دست جریان می‌یابد و بدون تلاش اضافه به طور خودکار وارد قسمت زیر ناخن‌ها می‌شود، در حالی که ژل مانند صابون در محلی که مالیده شده باقی می‌ماند. می‌توان از محلول ضدعفونی کننده، به دلیل قابلیت اسپری شدن، برای ضدعفونی مناطقی که قرار است مورد لمس قرار گیرند استفاده کرد.

هنگام استفاده از ژل‌های ضدعفونی کننده باید کمی صبور بود. مدت زمان اثر گذاری محلول‌ها 15 ثانیه و ژل‌ها 30 ثانیه می‌باشد. اگر قبل از تأثیر گذاری ژل، دست پاک شود کارایی خود را از دست می‌دهد.

محلول ضدعفونی کننده احتمالاً پسماند کم‌تری روی پوست باقی می‌گذارد، اما این مسئله به تولید کننده و ترکیباتی که برای تولید محصول استفاده کرده است بستگی دارد.

معیارهای انتخاب بهترین ژل ضد عفونی کننده

ژل ضدعفونی کننده‌ی مناسب دارای خواص زیر می‌باشد:

• طیف گسترده: باید دارای یک طیف ضد میکروبی گسترده‌ای باشد.
• اقدام سریع: باید دارای اثر کشندگی سریع میکروب‌ها باشد.
• عدم تاثیر پذیری از عوامل محیطی: در حضور موادی مانند خون، خلط و … موثر باقی بماند.
• سازگاری با شوینده‌ها: استفاده‌ی هم زمان از آن‌ها و مواد شوینده‌ای مانند صابون امکان‌پذیر باشد.
• غیر سمی: سلامت مصرف‌کننده و بیمار را تهدید نکند.
• سازگاری سطح: باعث ایجاد آسیب بر روی سطوح مختلف نشود.
• شدت اثرگذاری: تأثیرگذاری ماندگاری داشته باشد.
• راهنمای مصرف: برچسب راهنمای محصول، واضح، خوانا و کاربردی باشد.
• رایحه‌ی مناسب: فاقد هر گونه بو باشد و یا رایحه‌ی مناسبی داشته باشد.
• اقتصادی و به صرفه باشد: قیمت مناسبی داشته باشد.
• حلالیت: قابل رقیق شدن با آب باشد.
• پایداری: در صورت استفاده‌ی طولانی مدت باعث ایجاد مقاومت نشود.
• تمیز کننده: باید خاصیت پاک‌کنندگی و تمیزکنندگی مناسبی داشته باشد.
• سازگار با محیط زیست: فاقد اثر تخریبی برای محیط زیست باشد.

ژل ضد عفونی کننده با الکل بهتر است یا بدون الکل

ضدعفونی کننده‌های دست را با توجه به مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها می‌توان به دو دسته‌ی کلی تقسیم کرد: ضدعفونی کننده‌های حاوی الکل و ضدعفونی کننده‌های فاقد الکل.

محصولات مبتنی بر الکل معمولاً حاوی 60 تا 90 درصد الکل هستند، که معمولاً به شکل اتانول، ایزوپروپانول یا n-propanol است. الکل موجود در این ضدعفونی کننده‌ها توانایی خنثی کردن انواع خاصی از میکروارگانیسم‌ها را دارد.

 محصولات فاقد الکل معمولاً بر اساس مواد ضدعفونی کننده، مانند کلرید بنزالکونیوم (BAC)  یا عوامل ضد‌میکروبی مانند تریکلوزان ساخته می‌شوند. فعالیت این ضدعفونی کننده‌ها و عوامل ضدمیکروبی فوری و مداوم است.

بسیاری از مواد ضدعفونی کننده‌ی دست همچنین حاوی نرم‌کننده‌ها (به عنوان مثال، گلیسیرین) هستند که باعث تسکین پوست می‌شود. مصرف ضدعفونی کننده‌های دست فاقد الکل ممکن است پس از مصرف کاملاً موثر باشند.

با این حال بهتر است از مواد ضدعفونی کننده‌ی حاوی الکل استفاده شود، زیرا الکل یک ماده‌ی نگهدارنده‌ی محلول است که بدون آن، خود محلول مستعد آلودگی خواهد شد. آلودگی ناگهانی هر ماده‌ ضدعفونی کننده‌ی دست توسط باکتری‌ها منجر به عدم اثر بخشی آن ضدعفونی کننده و احتمال آلودگی محل درمان با ارگانیسم‌های آلوده خواهد شد.

چند نوع ژل ضد عفونی کننده موجود است؟

ژل‌های ضدعفونی کننده‌ی موجود در بازار را می‌توان بر اساس میزان الکل موجود در آن‌ها طبقه بندی کرد. بهترین ژل‌های ضدعفونی کننده که مصرف آن‌ها توسط متخصصان توصیه می‌شود، ژل‌های ضدعفونی کننده‌ای هستند که حاوی ۶۰ تا ۹۰ درصد الکل می باشند.

آن دسته از ژل‌های ضدعفونی کننده که الکل آن‌ها کم‌تر از 60 درصد است، به علت غلظت کم الکل، توان از بین بردن میکروب‌ها را ندارند.

ژل‌های ضدعفونی کننده‌ای که حاوی بیش از 90 درصد الکل می‌باشند نیز به دلیل تبخیر بسیار سریع و زمان کمی که می‌توانند برای مبارزه با میکروب‌ها داشته باشند، کارایی لازم را ندارند.

طریقه‌ مصرف ژل ضد عفونی کننده

برای ضدعفونی نمودن دست با استفاده از ژل ضدعفونی کننده مراحل زیر را انجام دهید:

مقدار زیادی ژل ضدعفونی کننده‌ی دست را بر روی دست خود بریزید.

مطمئن شوید که مقدار کافی از ژل بر روی همه‌ی قسمت‌های دست مانند بین انگشتان، زیر ناخن‌ها و پشت دست وجود دارد.

دستان خود را مانند زمان شستن با آب و صابون بر روی همدیگر بمالید. این کار را تا زمان خشک شدن همه‌ی قسمت‌های هر دو دست ادامه دهید.

هنگام استفاده از ژل ضدعفونی کننده‌ی دست و سایر محصولات حاوی الکل، از نزدیک شدن به شعله‌ی آتش خودداری فرمایید.

توصیه‌های مهم هنگام استفاده از ضد عفونی کننده دست

در هنگام استفاده از مواد ضدعفونی کننده به تاریخ انقضای آن‌ها توجه نمایید. این مواد ممکن است به مرور زمان قدرت ضدعفونی  کنندگی خود را از دست بدهند. نمی‌توان از اسپری‌های ضدعفونی کننده توقع تصفیه کردن هوا را داشت، بنابراین از اسپری کردن آنها بر روی هوا خودداری فرمایید.

از حجم مناسبی از مواد ضدعفونی کننده استفاده کنید. گاهی ممکن است مقدار مواد ضدعفونی کننده برای پوشاندن کامل سطوح کافی نباشد. مواد ضدعفونی کننده باید مدت زمان مشخصی بر روی سطوح باقی بمانند، بنابراین از خشک کردن دست‌ها یا سطوح بعد از استفاده از مواد ضدعفونی کننده خودداری کنید. این مدت زمان، بسته به نوع ماده‌ی مورد استفاده، می‌تواند متفاوت باشد.  بهتر است قبل از استفاده از هر نوع ماده‌ی ضدعفونی کننده اطلاعات لازم روی برچسب آن‌ها را به دقت مطالعه فرمایید.

آیا ژل ضد عفونی کننده‌ صورت متفاوت است؟

استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده‌ی دست که حاوی الکل هستند به هیچ وجه برای مصرف بر روی پوست صورت توصیه نمی‌شوند. سلول‌های پوست دست قوی‌تر و انعطاف پذیرتر از سلول‌های پوست صورت هستند. در واقع ساختار پوست صورت بسیار حساس است.

اثر الکل بر روی پوست صورت فقط به خشک شدن پوست صورت محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند موجب حساسیت و تحریک شدن آن نیز گردد. مصرف محصولاتی که رطوبت و چربی طبیعت پوست را از بین می‌برند به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. برخی از محصولات پاک کننده‌ی مواد آرایشی دارای خواص ضدعفونی کننده نیز می‌باشند.از آن جا که مواد تشکیل‌دهنده‌ی این محصولات یکسان نیستند و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند، بهتر است قبل از تهیه‌ی این اقلام درباره‌ی کاربرد و ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها تحقیق نمایید.

ژل ضد عفونی کننده دست کودکان چه تفاوتی دارد؟

مصرف مواد ضدعفونی کننده‌ی حاوی الکل در بزرگسالانی که پوست سالمی دارند به دلیل تبخیر سریع الکل از روی پوست نمی‌تواند باعث به وجود آمدن مسمویت در آن‌ها شود. اما پوست کودکان به ویژه نوزادان نمی‌تواند مانع کامل نفوذ الکل درون پوست شود و ممکن است مسمویت‌هایی را به دنبال داشته باشد. البته سم شناسی یک علم دقیق نیست و تنوع فردی زیادی در نحوه‌ی پاسخ گویی به سموم مختلف وجود دارد.

بنابراین بهتر است با توجه به عملکرد محافظتی پوست کودک، نوع و میزان احتمال قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری‌زا و فاصله‌ای که تا دست‌یابی به آب و صابون برای شستن دست کودکان دارید، درباره‌ی استفاده یا عدم استفاده از مواد ضدعفونی کننده‌ تصمیم بگیرید. در صورت نیاز به استفاده از مواد ضدعفونی کننده برای کودکان، حتماً از ژل‌های ضدعفونی کننده‌ی مخصوص کودکان که با توجه به ویژگی‌های پوست آن‌ها طراحی شده است استفاده نمایید و مراقب باشید تا هنگامی که این مواد روی پوست آنها کاملا خشک نشده است دستان خود را به چشم یا دهان نزدیک نکنند.

سوالات رایج

در این قسمت به سوال‌های رایج شما درباره‌ی مواد ضدعفونی کننده پاسخ خواهیم داد.