کمبود تستوسترون ، علائم و درمان سریع

ستوسترون، هورمون مردانه نامیده شده و بیشترین اثرگذاری را در رشد فردی انسان دارد. وجود این در بدن مردان سبب افزایش حجم عضلات، توان جنسی و سلامت استخوان خواهد شد. بنا به‌دلایل گذر عمر، بیماری یا سبک زندگی ناسالم احتمال کاهش تستوسترون وجود داشته و جهت درمان کمبود تستوسترون باید به پزشک مراجعه کرد.

مقادیر کمی هورمون تستوسترون در بدن بانوان نیز وجود دارد اما نیازی به درمان کمبود تستوسترون در زنان نخواهد بود. با توجه به اهمیت وجود تستوسترون در بلوغ جسمی و جنسی مردان باید با اولین نشانه‌های کاهش این هورمون به سراغ درمان کمبود تستوسترون رفت. طی این مقاله به دنبال آشنایی با روش‌های درمان کمبود تستوسترون خواهیم بود. در صورت علاقه‌مندی به یادگیری اطلاعات خاص در خصوص اثرات هورمون تستوسترون تا پایان این مطلب با مجله داروخانه آنلاین داروپلاس همراه باشید.

تستوسترون چیست؟

هورمون تستوسترون را می‌توان عامل بقای نسل بشریت نیز دانست! ضرورت وجود این هورمون موجب باروری در مردان و وجود اسپرم مناسب جهت ایجاد حاملگی در بانوان است.

از مهم‌ترین تاثیرات این هورمون می‌توان مواردی چون: رشد عضلات، تراکم استخوان، تولید سلول گلبول قرمز و توان جنسی اشاره کرد. تولید تستوسترون از دو ماهگی جنین آغاز شده و معمولاً تا سن 50 سالگی ادامه خواهد داشت. فرمول شیمیایی این هورمون C19‌H28‌O2  بوده و به‌دلیل وجود میزان زیادی از ان در آقایان به هورمون مردانه نیز معروف است.

تستوسترون در دو حالت تستوسترون آزاد و تستوسترون تثبیت شده در بدن انسان وجود دارد.

تستوسترون آزاد با نشان T شناخته شده و تاثیر شیمیایی در بدن نخواهد داشت. اما تستوسترون تثبیت شده حدود 98 درصد از میزان تستوسترون موجود خون را تشکیل داده و در کنار دو پروتئین آلبومین یا گلوبولین متصل به هورمون جنسی  دیده خواهد شد. بسیاری از مردان با کمبود نشانه‌های بلوغ جنسی در قسمت پرپشتی مو، صدای نازک و عدم‌باروری مواجه هستند.

همچنین از اثرات میزان زیاد تستوسترون در زنان و مردان موجب ایجاد جوش و آکنه شده و مقادیر بیش از حد معمول این هورمون در بانوان منجر به رشد موی زائد در صورت خواهد شد.

نشانه های کمبود تستوسترون

هورمون تستوسترون وظایف خاصی در جهت تقویت قوای بدنی، زیبایی و فعالیت جنسی در بدن ایفا خواهد نمود. در صورت آشنایی با نشانه‌های کمبود این هورمون امکان درمان کمبود تستوسترون در بازه زمانی مشخص وجود داشته و از ایجاد عوارض گسترده جلوگیری خواهد نمود. با توجه به سیستم فعالیت بدنی متفاوت بین زن و مرد علائم کمبود تستوسترون در زنان و مردان نیز دارای تفاوت‌های بوده و در ادامه به‌شکل متمایز از یکدیگر آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

میزان هورمون تستوسترون به وسیله آزمایش خون خاص صورت گرفته و پزشکان پس از انجام معاینات بالینی و نتایج تست‌های پزشکی روند درمان کمبود تستوسترون را آغاز خواهند کرد.

مقدار تستوسترون موجود در بدن یک مرد سالم حدود 20 برابر میزان این هورمون در بدن یک زن سالم است. از این رو مردان جسمی ورزیده‌تر داشته و رشد مو در قسمت‌های صورت و بدن‌ مردان بیشتر از بانوان است. با این وجود از تاثیرگذاری تستوسترون در فعالیت جسمی و اجتماعی زنان نیز نباید گذشت! درمان کمبود تستوسترون با توجه به جنسیت و مقادیر تستوسترون تثبیت شده در خون طبق نظر پزشک متخصص برای بانوان و آقایان آغاز خواهد شد.

علائم کمبود تستوسترون در مردان

با توجه به اهمیت این هورمون خاص در ایجاد: هیکل عضلانی، فعالیت جنسی، توانایی باروری اسپرم، رشد موی سر و صورت؛ پی بردن به علائم کمبود تستوسترون در مردان آسان خواهد بود. هرچند ضعف در هر یک از این موارد می‌تواند دلایل خاص دیگری نیز داشته باشد. از نشانه‌های کاهش میزان تستوسترون در مردان در جهت درمان کمبود تستوسترون می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

•     کاهش میل جنسی: تستوسترون یکی از اصلی‌ترین قسمت‌ها برای ایجاد کشش جنسی است.

•    مشکل در ایجاد نعوظ: آلت تناسلی مردان جهت افزایش و تداوم حالت برانگیختگی نیازمند مستمر تستوسترون خواهد بود.

•    کاهش میزان مایع منی: کمبود تستوسترون یکی از علل افت میزان اسپرم و مایع منی پس از ارگاسم در مردان است.

بیشتر بخوانید : درمان کاهش میزان اسپرم

•    ریزش مو و کاهش تستوسترون : این هورمون تاثیر زیادی در رشد مو داشته و در صورت نبود مقادیر استاندارد آن ریزش مو در نواحس سر، صورت و بدن رخ خواهد داد.

•    خستگی مفرط: با وجود خواب کافی و عدم‌انجام فعالیت سنگین دچار ضعف و خستگی خواهید بود.

•    کاهش حجم ماهیچه: تستوسترون بر رشد حجمی عضلات تاثیرگذار بوده و نبود آن منجر به کاهش حجم ماهیچه خواهد شد.

•    بالا رفتن سطح ذخایر چربی: در صورت کمبود سطح تستوسترون و عدم‌تعادل بین این هورمون مردانه با هورمون استروژن امکان افزایش حجم پستان یا افزایش چربی بدن در مردان وجود دارد.

•    کاهش تراکم استخوان: هرچند این مشکل بیشتر در بانوان رخ داده است. اما با افزایش سن و کنار دیگر عوامل شاهد کاهش تراکم و حتی شکستگی استخوان در مردان خواهید بود.

•    اثرات منفی در خلق‌وخو: کاهش این هورمون علاوه بر اثرات جنبه جسمانی می‌تواند بر حالات روحی، افسردگی، عدم‌تمرکز و زودرنج شدن مردان تاثیرگذار باشد.

•    از دست رفتن حافظه: برخی از تحقیقات از ارتباط میان کمبود تستوسترون و کاهش حافظه در مردان پرده برداشته است.

•    اندازه آلت تناسلی و بیضه: تستوسترون در رشد عضلات بدن به‌ویژه سیستم دستگاه تناسلی مردان موثر بوده و یکی از دلایل کوچکی اندازه بیضه و آلت در مردان کمبود تستوسترون خواهد بود.

•    کم خونی: تحقیقات مجله انجمن پزشکی در کشور آمریکا نشان از ارتباط مستقیم بین وجود تستوسترون و کم خونی اشاره داشته است.

•    افزایش سن: بدن انسان به مرور دچار کاهش فعالیت و تولید انواع هورمون از جمله تستوسترون خواهد شد.

علائم کمبود تستوسترون در زنان

با توجه به سیستم فعالیت و اثر گذاری متفاوت هورمون‌ها در زنان و مردان، تاثیرات کمبود هورمون تستوسترون در بانوان کمتر از مردان است. برخی از عوارض کاهش میزان تستوسترون در زنان و مردان مشابه بوده و از اصلی‌ترین نشانه‌های کمبود تستوسترون در زنان عبارت است از:

•    ضعف بدنی: با وجود خواب کافی دارای حالتی خسته و ناتوان خواهند شد.

•    کاهش میل جنسی: تستوسترون در ایجاد برانگیختگی جنسی موثر است.

•    خشکی واژن: این هورمون در ایجاد ترشحات محافظت کننده از آلت تناسلی زنانه موثر است.

•    بالا رفتن وزن: با افزایش میزان ذخایر چربی در بدن شاهد افزایش وزن خواهند شد.

•    کم خونی: ارتباط تنگاتنگی میان تستوسترون و کم خونی وجود دارد.

•    کاهش تراکم استخوان: مشکل کاهش تراکم و استحکام استخوان در زنان بیشتر از مردان دیده شده و در مواردی به شکستگی و پوکی استخوان نیز منجرب خواهد شد.

•    مشکلات بدخلقی: تستوسترون در ایجاد حالات روحی، روانی، انگیزشی و تمرکز اثرگذاری بالایی دارد.

•    کاهش حجم عضلات: کاهش تستوسترون در رشد منفی حجم ماهیچه موثر است.

•    بی اختیاری ادرار: با تحلیل ماهیچه کف لگن شاهد عدم‌توانایی کنترل ادرار در زنان خواهید بود. هرچند این نظریه نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

•    باروری: تعادل میان دو هورمون تستوسترون و استروژن موجب آماده‌سازی رحم برای پذیرش اسپرم جهت باروری خواهد شد. برهم خوردن این تعادل مشکلات ناباروری را به‌دنبال خواهد داشت.

•    ریزش مو: تستوسترون در رشد مو موثر بوده و حتی افزایش میزان آن در بدن زنان موجب رشد مو در قسمت صورت بانوان خواهد شد.

بانوان در صورت بروز این مشکلات جهت درمان کمبود تستوسترون به پزشک متخصص مراجعه نمایند.

عوامل کاهش تستوسترون

در بخش‌های قبلی با نشانه‌ها و عوارض جسمانی کمبود این هورمون در بدن زنان و مردان آشنا شدید. در این بخش از مقاله به عوامل کاهنده سطح تستوسترون در بدن به‌ویژه مردان بیشتر خواهیم پرداخت. از اصلی‌ترین علل کاهش تستوسترون عبارت است از:

•    آسیب فیزیکی یا اخته شدن بیضه

•    عفونت دستگاه تناسلی و بیضه

•    تاثیرات جانبی مصرف انواع دارو مثل: اوپیودی

•    اختلال در ترشح انواع هورمون مثل: بروز تومور در غده هیپوفیز یا افزایش میزان پرولاکتین

•    ابتلا به انواع بیماری مرتبط با: چاقی، ایدز، دیابت نوع 2، بیماری‌های کلیوی و کبد

•    عامل وراثت و بیماری‌های ژنتیک مثل: سندروم کلاین فلتر، سندروم پرادرویلی و سندروم کالمن

•    ابتلا به هموکروماتوز یا آهن بیش از حد در بدن

•    افزایش سن

•    استرس، افسردگی و حالات روحی نامناسب

•    خواب ناکافی و کیفیت بد آن

•    مصرف نوشیدنی الکلی

•    قرارگیری در کنار و فعالیت با مواد شیمیایی

بیشتر بخوانید : تقویت میل جنسی آقایان

درمان کمبود تستوسترون

جهت درمان کمبود تستوسترون ابتدا باید برخی از عوامل ایجادکننده را کاهش دهید. امکان تغییر سن، رفع آسیب به بیضه یا برخی دیگر از علل ایجادکننده وجود نخواهد داشت. اما با تغییر محل کار، دوری از مصرف انواع نوشیدنی الکلی، تمرینات افزایش تمرکز جهت بهبود کیفیت خواب و درمان بیماری‌های عفونی می‌توان درصد زیادی از درمان کمبود تستوسترون را انجام دهد. پزشکان با استناد به نتایج آزمایش‌های خون و هورمون علل اصلی کاهش تستوسترون را یافته و سپس با استفاده از انواع روش درمانی به‌دنبال درمان کمبود تستوسترون خواهند بود.

از شایع ترین روش‌های درمان کمبود تستوسترون می‌توان به موارد لیست زیر اشاره داشت:

•    تزریق هورمون تستوسترون در بازه زمانی مشخص

•    ژل موضعی هورمون تستوسترون بر روی پوست

•    ایمپلنت هورمون تستوسترون

•    قرص تستوسترون

•    برچسب هورمونی به‌مانند چسب زخم بر روی پوست چسبانده خواهد شد.

•    تستوسترون دهانی که به صورت ژل بر روی دندان قرار خواهد گرفت.

استفاده از هر کدام از این روش‌ها جهت درمان کمبود تستوسترون باید پس از انجام آزمایش خون، تست هورمون و معاینه بیضه‌ها صورت گیرد. اشخاص مبتلا به بیماری سرطان پروستات به‌هیچ وجه نباید از انواع هورمون تستوسترون استفاده نمایند. در ادامه برخی از انواع دارو، مکمل و رژیم غذایی جهت جبران و درمان کمبود تستوسترون را مورد بررسی  قرار خواهیم داد.

داروهای گیاهی برای درمان کمبود تستوسترون

برخی از افراد علاقه‌ای به مصرف داروهای شیمیایی جهت درمان خود نداشته و پیروی از طب سنتی را در دستور کار خود قرار خواهند داد. مصرف مواد طبیعی و گیاهان دارویی نیز به‌مانند دیگر روش‌ها در جبران کمبود هورمون تستوسترون موثر بوده و شخص درگیر با اثرات این کمبود امکان مصرف موارد لیست زیر را خواهد داشت:

•    خارخاسک

•    علف بز کوهی

•    آشواگاندا (جینسینگ هندی)

•    زنجبیل

•    گزنه

•    شنبلیله

•    جینسنگ

•    عصاره پوست کاج

•    سیر

•    پیاز

•    اسفناج

•    گیلاس زمستانی

در میزان استفاده از هر یک از موارد بالا به صورت افراطی پرهیز کرده تا دچار مشکلات خاص دیگری نشوید!

مکمل های غذایی برای جبران کمبود تستوسترون

در چند دهه اخیر و با پیشرفت صنعت داروسازی شاهد عرضه انواع مکمل غذایی و پودرهای مکمل بوده‌ایم! بسیاری از مکمل‌های غذایی موجود در بازار در جهت افزایش وزن، رشد عضلات و جلوگیری از ریزش موی سر بوده و تمام این موارد نیازمند افزایش سطح تستوسترون در بدن خواهد بود.

استفاده درست و طبق دستور پزشک موجب جبران کمبود تستوسترون در افراد شده و به بروز علائم ناشی از کاهش سطح هورمون تستوسترون پایان خواهد داد. مکمل‌ ویتامین D در کنار مکمل‌های متناسب با تمرینات پرورش اندام جهت افزایش سطح تستوسترون مناسب هستند.

خرید مکمل های افزایش قوای جنسی مردان

برنامه غذایی برای افزایش تستوسترون

جذب مواد غذایی مناسب در سنین مختلف، خصوصاً در دوران پیری سبب افزایش سطح تستوسترون در بدن شده و از بروز علائم چاقی، ریزش مو و کاهش میل جنسی جلوگیری خواهد نمود. رژیم غذایی در کنار انجام تمرینات ورزشی منظم کمک به سلامت بده کرده و با پیگیری این سبک سالم در زندگی، کمترین نشانی از بیماری در بدن افراد خواهد بود. از جمله مهم‌ترین مواد غذایی که در درمان بیماری تستوسترون موثر هستند، عبارت است از:

•    تن ماهی

•    شیر کم‌چرب

•    گوشت گاو

•    انواع ماهی دریایی مثل: میگو

•    حبوبات مثل: لوبیا و عدس

•    تخم مرغ

•    مصرف سیر و پیاز همراه وعده غذایی

•    سایر مواد غذایی دارای ویتامین D

هر کدام از موارد بالا دارای معایب مصرف در طولانی‌مدت نیز بوده و طبق یک رژیم غذایی برنامه‌ریزی شده به‌دنبال بالا بردن سطح هورمون تستوسترون خود باشید.

کمبود تستوسترون و ریزش مو

رشد مو در بدن انسان وابسته به وجود فولیکول مو در زیر پوست در هر ناحیه از بدن است. در اثر وجود اختلالات هورمونی مثل کاهش سطح هورمون تستوسترون شاهد ضعف فولیکول مو خواهید بود.

با ادامه‌دار بودن این ضعف در فولیکول و ریشه مو شاهد ریزش مو و حذف تدریجی فولیکول مو در آن قسمت از بدن بوده و پس از مدتی طاسی موضعی به‌وجود خواهد آمد. این مشکل در مردان رایج‌تر بوده و معمولا در ابتدا مو سر آن‌ها در دو سمت پیشانی خالی شده و شکل M به خود خواهد گرفت.

در صورت عدم درمان کمبود تستوسترون در مردان موی باقیمانده در وسط پیشانی نیز دچار ریزش شده و به شکل U تغییر حالت خواهد داد. ادامه این روند طاسی در موی سر و دیگر نقاط بدن مردان و زنان نیز ادامه‌دار خواهد بود. هرچند در کنار کمبود تستوسترون برخی دیگر از عوامل ژنتیک و فعالیت در کنار مواد شیمیایی نیز در سرعت ریزش مو موثر هستند. با استفاده از رژیم غذایی مناسب و مصرف مکمل‌های دارویی از ریزش موی سر در اثر کمبود هورمون تستوسترون جلوگیری کنید.

تستوسترون و نعوظ در مردان

نعوظ به معنی سفت، سخت و افزایش طول آلت تناسلی مردانه بوده و انجام این عمل در جهت افزایش لذت جنسی اهمیت زیادی دارد. ترشح هورمون تستوسترون عامل تعیین‌کننده نعوظ در مردان بوده و در صورت عدم‌ترشح درست شاهد مشکلات نعوظ در آقایان و افت کیفیت رابطه جنسی در زوجین خواهید بود. عوامل زیادی از جمله: استرس، مشکلات ژنتیک، بیماری، اثرات دارو و نوشیدنی‌های الکلی در کاهش میزان هورمون تستوسترون اثر منفی دارد.

برخی از افراد بدون انجام هرگونه آزمایش خون، تست هورمون و ویزیت پزشک اورولوژیست اقدام به مصرف انواع دارو کرده و در کوتاه مدت به نتایج مطلوبی در رفع نعوظ خواهند رسید. اما پس از گذشت مدت کوتاهی علاوه بر مشکلات نعوظ شاهد بروز معضلات قلبی، عروقی، کلیوی و کبدی نیز خواهند بود. با انجام ورزش‌های جسمی و روحی در کنار تغذیه مناسب به نعوظ آلت تناسلی مردانه کمک کرده و کیفیت روابط جنسی خود را افزایش دهید.

کمبود تستوسترون در بدنسازان

هورمون تستوسترون را به‌واسطه ارزش بالا در جلوگیری از نشانه‌های پیری، افزایش انرژی و حفظ میل جنسی به پادشاه هورمون‌ها معروف شده است. از دیگر خواص تستوسترون می‌توان به افزایش حجم عضلات اشاره داشت. ورزشکاران زیادی در رشته ‌بدنسازی و پرورش اندام فعالیت داشته و جهت تسریع روند رشد حجم ماهیچه نیازمند مصرف مکمل‌های مختلف خواهند بود.

در صورتی که مکمل‌های مصرفی پروتئین و هیدروکربنات از هورمون تستوسترون برخوردار باشد، عامل فعال‌سازی سلول‌های پیش‌ساز فیبر عضلانی خواهد شد.

با افزایش سلول‌های پیش‌ساز فیبر عضلانی ورزشکاران به‌علت قرارگیری این سلول‌ها در میان عضلات (هایپرتروفی) از ماهیچه‌های بزرگ‌تری برخوردار خواهند شد. در ادامه این روند، تستوسترون عاملی برای جذب بیشتر آمینو اسیدهای ضروری موجود در پروتئین شده و حجم عضلات رو به افزایش خواهد رفت. حال اگر تستوسترون از این معادله حذف شود؛ هیچ یک از مراحل این ساختار رخ نداده و ماهیچه‌های شخص بدنساز تغییر خاصی نخواهد داشت. ب

ه‌همین دلیل اهمیت تغذیه در زمان ورزش بسیار بالا بوده و نقش مکمل یکدیگر را ایفا خواهند نمود.

سوالات متداول

در این بخش از مقاله به سوالات احتمالی شما در خصوص روش‌های درمان کمبود تستوسترون پاسخ خواهیم داد. در صورت ایجاد هرگونه سوال دیگر، آن را از بخش نظرات همین مطلب با ما در میان گذاشته تا در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخ داده شود.