علت و درمان کاهش میزان اسپرم در مردان

تولید مثل انسان متکی به حضور اسپرم از والد پدر در رحم و تخمدان مادر است. یکی از اصلی‌ترین دلایل ناباروری در زوجین کاهش میزان اسپرم در مایع منی مردان است. کمبود میزان اسپرم به ناباروری منجرب نخواهد شد؛ اما درصد باروری زوجینی که والد پدر دارای این نقیصه است، از حالت معمول پایین خواهد بود. علل و عوامل بسیاری در ایجاد این شرایط در مردان موثر بوده و برای هر کدام از آن‌ها درمانی خاص در نظر گرفته شده است.

طی این مقاله به‌دنبال بررسی عوامل تاثیرگذار در کاهش میزان اسپرم مردان، تاثیر واریکوسل و جراحی خواهیم بود. استفاده از مکمل‌ها، مولتی‌ویتامین، ورزش و تمرینات یوگا اثر زیادی در رفع این مشکل مردانه دارد. در صورت علاقه‌مندی به استفاده از راهکارهای درمان کم شدن میزان اسپرم در مردان تا انتهای این مطالب با مجله داروخانه آنلاین داروپلاس همراه باشید.

علائم کاهش میزان اسپرم چیست؟

خاصیت اصلی اسپرم مردان در باروری بانوان بوده و مشکلات مربوط به سیستم دستگاه تناسلی مردانه تنها در روند تولید مثل خود را نشان خواهد داد. به‌طور معمول زوجین پس از عدم‌نتیجه در حاملگی به پزشک مراجعه نموده و پس از انجام آزمایشات مربوطه، نشان از کاهش میزان اسپرم در مرد را نشان خواهد داد. همچنین از دیگر علائمی که امکان تشخیص کمبود میزان اسپرم در مایع منی مردانه است عبارت است از:

•    اختلال نعوظ

•    کاهش میل و علاقه جنسی

•    احساس درد یا ایجاد التهاب در بیضه

•    وجود تومور در بیضه

•    کاهش تراکم مو در قسمت صورت و بدن

•    سابقه بیماری‌های پروستات

•    اضافه وزن

•    معضل بیضه پنهان

•    تداخل هورمونی و عملکرد نامنظم غدد در ترشح هورمون

علت کاهش میزان اسپرم در مردان چیست؟

هر کدام از علائم بیان شدن در بدن فرد قابل احساس و مشاهده خواهد بود. اما علل کاهش میزان اسپرم مردانه در مایع منی دلایل جسمی، روحی، وراثتی و حتی بیماری دارد. در این بخش از مقاله تعدادی از عوامل ایجاد کننده در کمبود اسپرم در مردان را بیان خواهیم کرد. تولید اسپرم وابسته به عملکرد صحیح غدد و لوله‌های رابط بین غدد در بدن مردان خواهد بود. در صورت بروز مشکل در یکی از بخش‌ها در این مسیر، مشکلاتی را در تولید درست اسپرم در پی دارد.

همچنین در صورت عملکرد صحیح غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز درکنار بیضه‌ها و دیگر بخش‌ها امکان بروز عارضه‌ای در شکل حرکتی اسپرم‌ها وجود داشته باشد. هر کدام از این علل در کاهش میزان اسپرم نقش خاصی داشته و باید به‌صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرند. کمبود میزان اسپرم علت ثابتی نداشته و پزشک متخصص باید بخش‌ها زیادی را مورد آزمایش قرار دهد. در ادامه برخی از مهم‌ترین نکات در ایجاد این عارضه در سیستم تناسلی مردانه را مورد بررسی قرار خواهیم داد؛ تا انتها همراه ما باشید.

مصرف غذاهای چرب

افزایش مصرف انواع غذای فست‌فود، تن و فرآوری شده در کنار شیرینی‌ها متنوع سبب جذب بیش از حد چربی توسط بدن شده و در نهایت منجر به اضافه وزن و چاقی مردان خواهد شد.

از مخرب‌ترین تاثیرات اضافه وزن می‌توان به تغییرات هورمونی در مردان اشاره داشت. در صورت عدم‌ترشح به اندازه نیاز هورمون توسط غدد مربوطه شاهد کاهش میزان اسپرم در مایع منی خواهید بود. همچنین از تاثیرات مخرب غذاهای چرب در بلوغ زودرس کودکان و نباید از مشکلاتی که گریبان‌گر آن‌ها در آینده خواهد شد نیز به آسانی گذشت.

عدم تحرک و کاهش اسپرم

سبک زندگی نادرست امروزی منجرب عدم‌تحرک افراد شده و نتایج منفی مثل: اضافه وزن، عدم‌گردش صحیح خون و انواع نارسایی در عملکرد صحیح بدن شده است. با پایین آمدن راندمان کاری عضوهای اصلی شاهد کاهش کارکرد غدد مرتبط با تولید اسپرم و بیضه‌ها شده و در نهایت به کاهش میزان اسپرم در مایع منی خواهد شد.

با انجام تمرینات ورزشی و پیاده‌روی روزانه امکان رفع این علت کمبود مقدار اسپرم را خواهید داشت.

تقویت اسپرم با خوراکی

تحریک ناقص و نامنظم

عدم‌انزال و خروج مایع منی در بازه زمانی مشخص در سیستم جسمی فرد مشکلی ایجاد نکرده و اسپرم‌های تولید شده توسط بدن مرد جذب و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اما این عمل به‌صورت روحی و روانی مشکلاتی را برای شخص ایجاد کرده و تاثیر منفی بر عملکرد صحیح زندگی زناشویی زوجین خواهد داشت. همچنین در صورتی که مدت زمان تحریک اولیه تا زمان خروج مایع منی به اندازه استاندارد نباشد، شاهد کاهش میزان اسپرم خارج شده در مایع منی خواهید بود.

رابطه تستسترون و میزان اسپرم در مردان

تستوسترون یا هورمون مردانه! نقش مهمی در تغییرات فیزیکی مردان داشته و کاهش یا افزایش آن بر وضعیت جسمی و سلامت بخش‌های مختلف شخص تاثیرگذار خواهد بود. عامل وراثت یا بیماری موجب ایجاد معضلاتی در هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز مغز شده و این دو بخش دستور ترشح دقیق هورمون تستوسترون را به بیضه‌ها ارسال نخواهند کرد

. با کاهش میزان ترشح این هورمون مایع منی و ارضا مرد همراه با کمبود تعداد اسپرم مواجه خواهد شد. ترشح این هورمون مردانه با افزایش سن و گذر از 50 سالگی رو به کاهش خواهد رفت.

عمل جراحی و کاهش میزان اسپرم

عمل‌های جراحی در نواحی مختلف سیستم دستگاه تناسلی مردانه شامل: پروستات، بیضه، رگ‌، لوله و مجاری انتقال مایع منی در مردان احتمال آسیب و کاهش کیفیت اسپرم را به‌دنبال دارد. واریکوسل بیماری خوش خیم مردانه در قسمت بیضه و رگ‌ها آن است. بیماری واریسی که منجر به پیچ‌خوردگی و بزرگ شدن رگ-های بیضه شده و بر عملکرد صحیح تولید اسپرم تاثیرگذار است. این مشکل سبب کاهش میزان اسپرم در مردان شده و با مراجعه به پزشک متخصص شاهد رفع آن خواهید بود.

عفونت

عفونت‌های مختلفی اعم از: کلامیدیا، گنوره آ، مایکوپلاسما و سل (توبرکلوزیس) موجب التهاب بیضه، مسدودسازی مجاری انتقالی و در نهایت کاهش میزان اسپرم در مردان را در پی دارند. بخشی از این آسیب‌ها موقتی بوده و با انجام روند درمانی اثری بر کاهش میزان اسپرم نخواهند داشت.

اما در صورت سهل‌انگاری و عدم‌توجه به احساس درد در هنگام خروج مایع منی و ادرار احتمال ایجاد زخم‌های جدید و گسترش عفونت را افزایش خواهد داد. از طرفی برخی از عفونت‌های مجاری ادراری نیز بر کیفیت تولید اسپرم و قدرت باروری تاثیرگذار است.

نواقص کروموزومی

وجود اختلالات ژنتیکی و مادرزادی در افراد به‌مانند: سندرم کلاین‌فلتر که موجب تغییر در تعداد کروموزم X و Y  شده است؛ رشد غیرعادی دستگاه تناسلی را در پی خواهد داشت. ابتلا به چنین سندرم‌های سبب عدم-تولید درست و صحیح اسپرم در مردان را موجب خواهد شد.

سیگار و کاهش اسپرم

طبق تحقیقات رسمی به ثبت رسیده میزان غلظت اسپرم در مردان سیگاری 23 درصد کمتر از حالت طبیعی بوده و همچنین استعمال سیگار تاثیرات مخربی بر حرکت، DNA و شکل اسپرم‌ها نیز خواهد گذاشت. جذب کادمیوم و سرب از طریق مصرف سیگار موجب کاهش میزان اسپرم در مایع منی خواهد شد. دود برگشتی سیگار برای بانوان نیز مضر بوده و استفاده از سیگار احتمال باروری در زوجین را به شدت کاهش خواهد داد.

عمل واریکوسل و کاهش اسپرم

بیماری واریکوسل نوعی گرفتگی سیاهرگ در قسمت بیضه مردان بوده و در اثر لخته شدن خون در این بخش، 2 درجه حرارت بیضه افزایش یافته و قدرت باروری را کاهش خواهد داد. واریکوسل در 3 سطح مختلف مشاهده شده و کاهش اندازه بیضه، بالا رفتن دمای بیضه و عدم‌نطفه‌سازی در مردان را در پی دارد. در حدود 15 درصد از مردان جهان درگیر بیماری واریکوسل بوده و 40 درصد آن‌ها واریکوسل نابارور دارند.

اثرات واریکوسل در قسمت مهمی از تولید اسپرم رخ داده و منجرب به کاهش اسپرم خواهد شد.

زوجین جهت افزایش قدرت باروری باید به پزشک متخصص مراجعه نموده و بنا به تشخیص اورولوژیست با عمل جراحی واریکوسل احتمال باروری در مردان را افزایش دهد. با رفع گرفتگی رگ در بیضه و کاهش دمای موضعه‌ای شاهد افزایش تعداد اسپرم در مایع منی مردان خواهید بود. هرچند نتایج آزمایش از وجود هیچ گونه اسپرمی در مایع منی اشخاص ندارند و در این حالت این عمل کمکی نخواهد کرد. اما اشخاصی که تعداد اسپرم آن‌ها زیر 10 میلیون باشد؛ با انجام عمل واریکوسل تا 60 درصد احتمال باروری را افزایش خواهند داد.

درمان کاهش اسپرم

همانطور که مطالعه نمودید؛ افرادی که میزان مشخص اسپرم در مایع منی آن‌ها باشد، امکان بهبود وضعیت و درمان کاهش میزان اسپرم را خواهند داشت. پزشک متخصص اورولوژیست پس از انجام آزمایشات مختلف نظیر:

•    آزمایش ادرار پس از انزال

•    سونوگرافی درون مقعدی

•    آزمایش ژنتیک

•    سونوگرافی و نمونه‌گیری از بیضه

•    تست هورمون

•    آزمایش ویژه عملکرد آنتی بادی ضد اسپرم

موفق به پیدا کردن علت دقیق کاهش میزان اسپرم خواهد شد. هر چند مشاهده عوامل ظاهری و بالینی دیگر مانند: حالات روحی نامساعد، سابقه مشکلات جنسی و باروری در اعضاء خانواده، اضافه وزن و اطلاعات شغلی فرد نیز در نتیجه‌گیری بهتر موثر خواهد بود. در ادامه به بررسی دقیق‌تر موارد رفع مشکل کاهش میزان اسپرم در مایع منی مردانه خواهیم پرداخت.

تغذیه برای افزایش اسپرم

به همان اندازه که مصرف غذاهای چرب و ناسالم در کاهش میزان اسپرم موثر است؛ استفاده از رژیم غذایی سالم حاوی انواع اسیدهای چرب، پروتئین، ویتامین و مواد آلی معدنی در افزایش اسپرم اثرگذار است. مصرف تغذیه متنوع و سالم موجب افزایش سلامتی تمام قسمت‌های بدن شده و با جذب عناصر مورد نیاز بدن شاهد کارکرد صحیح تمامی قسمت‌ها خواهید بود. دوری از انواع بیماری و عفونت به‌همراه ترشح میزان استاندارد غدد و هورمون تستوسترون نشان از اهمیت تغذیه برای افزایش اسپرم است.

تغییر سبک زندگی

انجام حرکات ورزشی و کششی در ساعات مشخص از شبانه‌روز به تقویت قوای بدنی کمک کرده و سرعت گردش خون را بالا خواهد برد. همچنین دوری از استعمال سیگار، انواع مخدر و نوشیدنی‌های الکلی نیز افزایش اسپرم در مایع منی مردان را در پی دارد. هرچند انجام تمرینات سنگین ورزشی نیز اثرات منفی و مخربی در کاهش میزان اسپرم داشته و باید بر اساس دستور افراد متخصص در این زمینه به فعالیت ورزشی بپردازید.

بیشتر بخوانید : درمان زود انزالی با ورزش

تاثیر استرس بر کاهش اسپرم

با افزایش همه‌گیری اینترنت و فعالیت کمال‌گرایانه مردم در شبکه‌های اجتماعی موجب سرخوردگی فردی در اشخاص شده است. بسیاری از مردان نسبت به ظاهر، اندام و توانایی ایجاد رابطه جنسی خود شک داشته و تمام مراحل انجام آمیزش جنسی را با ترس و استرس کافی نبودن برای شخص مقابل طی خواهند نمود. همچنین اضطراب‌های ناشی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و شغلی در مردان بیشتر از زنان بوده و همین امر در کاهش میزان اسپرم و تمایلات جنسی آن‌ها نقش موثری دارد.

انجام ورزش‌های تمرکز ذهن مانند: یوگا و مدیتیشن کمک بزرگی به کنترل استرس کرده و از طرفی حضور در باشگاه‌های بدنسازی به افزایش قدرت خودباوری آن‌ها منجرب خواهد شد. بانوان نیز به‌عنوان شریک عاطفی، جنسی و زندگی مردان نقش مهمی در ایجاد محیطی آرام و پر محبت دارند. با رفع تنش‌ها و از بین رفتن استرس‌های مختلف، افزایش میزان اسپرم در مایع منی در مردان رخ داده و احتمال باروری زوجین بیشتر خواهد شد. اضطراب و استرس موجب بالا رفتن سطح هورمون کورتیزول و کاهش تستوسترون در مردان شده و پیش‌تر اطلاعاتی در خصوص اهمیت وجود هورمون مردانه تستوسترون برای بالا بردن تعداد اسپرم‌ها بیان نمودیم.

مصرف مکمل های تقویتی

بسیاری از مردان در سراسر جهان دچار حساسیت‌های غذایی خاص بوده و امکان جذب مواد تاثیرگذار در کیفیت و تعداد اسپرم را ندارند. از این رو با مصرف مکمل‌های تقویتی طبق دستور پزشک اورولوژیست موفق به جذب مواد آلی و معدنی مهم خواهند شد. همچنین برخی از مکمل‌ها تاثیر مستقیم بر ترشح نوع خاصی از هورمون‌ها داشته و با متعادل‌سازی فعالیت غدد خاص، رفع مشکل میزان اسپرم را در پی خواهد داشت.

مولتی ویتامین ها و درمان کمبود اسپرم

جذب طبیعی ویتامین و مواد آلی معدنی در دراز مدت امری مهم قلمداد شده است. اما با استفاده از مولتی-ویتامین‌های که حاوی مقادیر زیادی از:

•    ویتامین E

•    ویتامین D

•    روی

•    اسیدهای چرب: امگا3 و امگا6

•    کلسیم

•    ویتامین C

•    سلنیوم

•    کوآنزیم Q10

باشد در رفع مشکل کاهش میزان اسپرم تاثیر زودهنگامی خواهد داشت. مردان با مصرف مکمل‌های از این دست شاهد تاثیر سریع در میزان، غلظت و حرکت اسپرم‌ها خواهند بود. با افزایش کیفیت اسپرم احتمال باروری نیز افزایش پیدا خواهد نمود.

سوالات متداول

در این بخش از مقاله به سوالات احتمالی شما در خصوص علت و درمان کاهش میزان اسپرم در مردان پاسخ خواهیم داد. در صورت ایجاد هرگونه سوال در خصوص مشکلات ناشی از این معضل، امکان طرح سوال در بخش نظرات و دریافت جواب مناسب از تیم پشتیبانی سایت داروخانه آنلاین داروپلاس را خواهید داشت.